Khí thải từ mô tô, xe gắn máy đã và đang là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường trong đô thị. Bộ Giao thông Vận tải trong Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia 2016 cũng đã cho thấy, phát thải khí thải từ xe cơ giới được nhận định là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường.
Luật Giao thông đường bộ năm 2008 lại chưa quy định kiểm soát khí thải đối với loại phương tiện này.
Do vậy, một trong những điểm nổi bật đáng chú ý tại Luật An toàn giao thông đường bộ, số 36/2024/QH15, cụ thể tại khoản 1, khoản 2 Điều 42 quy định về bảo đảm an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ, quy định:
1. Xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ phải được kiểm định theo quy định của pháp luật.
2. Việc kiểm định đối với xe mô tô, xe gắn máy chỉ thực hiện kiểm định khí thải. Việc kiểm định khí thải thực hiện theo quy định của pháp luật về môi trường được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Như vậy, có thể thấy việc kiểm định khí thải thực hiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Căn cứ quy định tại khoản 4 Điều 42 Luật này cũng quy định việc kiểm định khí thải sẽ được cơ sở đăng kiểm cấp giấy chứng nhận kiểm định.
Việc kiểm định khí thải nhằm giúp giảm ô nhiễm môi trường, đồng thời nhằm nâng cao chất lượng sống cũng như nhận thức của người dân trong việc bảo dưỡng định kỳ phương tiện.
Bắt buộc kiểm định khí thải với các loại xe máy từ 01/01/2025 đúng không?
Về vấn đề này theo thông tin từ Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), trước mắt sẽ chưa kiểm định đồng loạt tất cả các loại xe máy mà chỉ thực hiện với xe cũ.
Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng cho biết, từ ngày 01/01/2025 chưa thực hiện kiểm định khí thải với tất cả xe máy mà sẽ thực hiện theo lộ trình do Chính phủ quy định.
Theo đó, sắp tới cũng sẽ có quy định cụ thể xe cũ bao nhiêu năm trở lên thì kiểm định trước. Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam cũng thông tin rằng, các cơ quan nghiên cứu sẽ xem xét ban hành các quy định phù hợp với thực tế, có thể đưa thời gian nhất định rằng xe mới trong 02 – 03 năm đầu tiên không phải kiểm định khí thải…
Còn ý kiến của Phó giám đốc Viện chuyên ngành Môi trường, Viện Khoa học công nghệ GTVT đề xuất thì để tránh kiểm định đồng loạt, có thể kiểm định trước hết xe có tuổi đời trên 10 năm, kế đến là xe có tuổi đời trên 5 năm; với xe dưới 5 năm thì chưa cần phải đưa đi kiểm định khí thải.
Mức phí kiểm định, hiện Bộ GTVT chưa quy định chi tiết, tuy nhiên khi xây dựng dự thảo luật có đề xuất mức phí kiểm định và lệ phí cấp tem kiểm định khí thải dành cho môtô, xe máy dự kiến khoảng 100.000 đồng – 150.000 đồng/lần/xe/2 năm.
Tất cả xe máy thuộc diện kiểm định muốn lưu thông buộc phải có tem kiểm định khí thải do Bộ GTVT cấp.
3. Kiểm định khí thải được thực hiện như thế nào?
Khoản 4 Điều 42 Luật Trật tự giao thông đường bộ 2024 nêu rõ:
4. Việc kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của xe cơ giới, xe máy chuyên dùng do đăng kiểm viên của cơ sở đăng kiểm thực hiện và được cơ sở đăng kiểm cấp giấy chứng nhận kiểm định.
Như vậy, việc kiểm định khí thải do đăng kiểm viên của các trung tâm đăng kiểm thực hiện. Sau đó, giấy chứng nhận sẽ được cấp cho chủ xe máy khi hoàn tất thủ tục.
Bên cạnh đó, theo khoản 5 Điều 42 Luật này thì Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải sẽ quy định về:
- Trình tự, thủ tục kiểm tra, đánh giá để cấp mới, cấp lại, tạm đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định xe cơ giới của cơ sở đăng kiểm xe cơ giới;
- Cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động cho trạm kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy;
- Chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới cải tạo, xe máy chuyên dùng cải tạo;
- Kiểm định, miễn kiểm định lần đầu cho xe cơ giới, xe máy chuyên dùng; kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy;…
Về trách nhiệm của cơ sở đăng kiểm, chủ xe cơ giới, xe máy chuyên dùng và người điều khiển xe cơ giới, xe máy chuyên dùng quy định tại Điều 43:
Đối với cơ sở đăng kiểm là tổ chức, đơn vị cung cấp dịch vụ công
Thực hiện kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới, xe máy chuyên dùng được tổ chức, hoạt động theo quy định của Chính phủ.
Cơ sở đăng kiểm chịu trách nhiệm về kết quả kiểm tra, kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới, xe máy chuyên dùng; từ chối kiểm định phương tiện khi chủ phương tiện chưa thực hiện xong yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về giải quyết vụ việc vi phạm hành chính.
Đối với chủ xe cơ giới, xe máy chuyên dùng và người điều khiển xe cơ giới, xe máy chuyên dùng:
Chấp hành các quy định về cấp, thu hồi đăng ký, biển số, kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới, xe máy chuyên dùng theo quy định.
